در حاشیه این کارگاه، دکتر امیرعلی حمیدیه دبیر ستاد توسعه فناوری سلول‌های بنیادی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و دبیر مرکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص اهمیت برگزاری کارگاه (GLP) گفت: علم سلول‌های بنیادی در ایران در طی دو دهه گذشته رشد چشمگیری داشته از حدود یک تا دو سال گذشته محصولات سلول درمانی، ژن‌درمانی و مهندسی پزشکی بازساختی برای درمان بیماران وارد بازار مصرف‌شده است.

وی افزود: این محصولات باید طبق استاندارهایی آزمایش شوند یعنی باید قبل از مصرف بر روی انسان، بر اساس یکسری قوانین و آزمایش‌های بین‌المللی در حیوانات تست شوند و سپس بر روی انسان انجام گیرد.
دکتر حمیدیه ادامه داد: در صنایعی مانند صنایع داروسازی که برای درمان بیماری‌ها محصولاتی تولید می‌کنند توسعه فراوانی در دهه اخیر به چشم می‌خورد. متأسفانه کشور ما در تولید این‌گونه محصولات پیش رو نبوده و فقط توانسته‌ایم محصولاتی که درجاهای دیگر تولیدشده‌اند را دوباره در کشور تولید کنیم.

دبیر مرکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی دانشگاه گفت: با توجه به اینکه در علم پایه‌ی سلول‌های بنیادی به‌خصوص در ده سال اخیر پیشرفت خوبی شده و حالا که دارد به بالین می‌رسد و قرار است از این علم، ثروتی برای کشور تولید کنیم باید ساخت استاندارد و مطالعات پیش بالینی روی حیوانات و بعد روی انسان‌ها را بر اساس قوانین بین‌المللی انجام دهیم.

وی افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها در حوزه سلول‌های بنیادی باید بیشتر کار کنند تا به معضل 50 سال گذشته که در صنایع دارویی وجود داشت مبتلا نشویم باید ساخت استاندارد و مطالعات پیش بالینی روی حیوانات و بعد روی انسان‌ها را بر اساس قوانین بین‌المللی انجام دهیم. برای پیشبرد این کار، ستاد توسعه و فناوری سلول‌های بنیادی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران که یکی از 3 قطب پیشرو کشور در حوزه سلول‌های بازساختی است، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی را برای اساتید و دانشجویان برگزار کرده است.
دکتر حمیدیه ادامه داد: پژوهشگرانی که می‌خواهند محصولاتی تولید کنند و به غذا و دارو ارائه دهند یا در سطح بین‌المللی patant کنند باید استاندارهایی را رعایت کنند که موردقبول واقع شود که بدین منظور، امروز کارگاه کشوری GLP برای مطالعات پیش بالینی در حوزه سلول‌های بنیادی، ژن‌درمانی و پزشکی بازساختی برگزارشده است.
وی استقبال ثبت‌نام کنندگان برای شرکت در این کارگاه را بسیار چشمگیر خواند و گفت: در همان ابتدای ثبت‌نام برای این کارگاه استقبال بسیار خوب بود که به نظر می‌رسد با این حساب این کارگاه مکرراً تکرار شود.
دکتر حمیدیه بابیان اینکه، امیدوارم کاری که آغازشده در آینده‌ی نزدیک توسعه یابد و موجب گسترش استاندارد پیش بالینی و سپس بالینی در سطح کشور شود، افزود: با تلاش و پشتکار قطعاً هرروز شاهد این خواهیم بود که محصولات دانش‌بنیان در حوزه‌ی سلول‌های بنیادی گواهی‌نامه ملی و بین‌المللی از سازمان غذا و دارو و مراجع بین‌المللی را کسب کرده و در دنیا جایگاه خود را پیداکرده است.

وی در ادامه سخنان خود، مخاطبین این کارگاه را کارشناسان حوزه سلول‌های بنیادی و بازساختی معرفی کرد و ادامه داد: از دانشکده‌ها، بیمارستان‌ها، دانشکده‌های علوم پایه و حتی از دانشکده‌های فنی هم در این کارگاه شرکت کرده‌اند شرکت کرده‌اند. بسیاری از دانشکده‌های فنی مهندسی حیوان خانه‌هایی راه‌اندازی کرده‌اند و مطالعاتی هم انجام داده‌اند ولی چون تابه‌حال در کشور آموزشی در این حوزه صورت نگرفته با مبحث GLP آشنایی ندارند.
دکتر حمیدیه بابیان اینکه دانشگاه‌های پیش رو دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم خواهند بود که فقط نباید درس بدهند یا پژوهش کنند، خاطرنشان کرد: مشکل جامعه‌ی امروز، بیکاری و درآمد مردم است. دانشگاه باید در دل جامعه جای بگیرد به‌خصوص دانشگاه تهران باید در حول‌وحوش خود زیست بومی به وجود آورد. قطعاً دانشگاه علوم پزشکی تهران با این امکانات، در این حوزه بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

وی در پایان تصریح کرد: وظیفه دانشگاه فقط آموزش، پژوهش و فناوری نیست بلکه دانشجو باید طوری تربیت شود که بتواند از علم، تولید ثروت کند. امیدوارم این دانشگاه نقش خود را به‌عنوان یک دانشگاه مادر در تبدیل‌شدن به دانشگاه نسل سه و چهار به‌خوبی ایفا کند.

سپس دکتر محمدصادق علویجه مدیرکل شرکت فارمدیکس از کشور انگلستان که برای آموزش دادن به شرکت‌کنندگان در این کارگاه شرکت کرده بود پیشینه تأسیس شرکت فارمدیکس را 15 سال قبل عنوان کرد که برای سرویس به شرکت‌های دارویی و بیوتکنولوژی در سراسر دنیا راه‌اندازی شده است.

وی گفت: اساتید و پژوهشگران ایرانی در حوزه سلول بنیادی بسیار توانمند هستند و این افتخاری برای من به‌عنوان یک محقق خارج از کشور است که ایران پیشرفت قابل‌توجهی درزمینهٔ سلول‌های بنیادی داشته و همچنین در حوزه‌ی دارویی به خودکفایی رسیده است.

دکتر علویجه ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید تکنولوژی در حال تغییر است و سلول‌های بنیادی در درمان‌های پزشکی نقش بیشتری پیداکرده‌اند. البته این نوع تکنولوژی‌ها هزینه‌های بسیاری دارند به‌عنوان‌مثال اگر قبلاً دارویی هزینه 10 هزار دلاری در سال برای یک بیمار داشته سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌ها 150 هزار تا یک‌میلیون دلار هزینه در سال دارد و اگر ایران نتواند در این حوزه پیشرفت قابل‌ملاحظه ایی داشته باشد رقم سرسام‌آوری ارز از کشور خارج و تکنولوژی نیز از دسترس خارج خواهد شد.

وی ادامه داد: نگاه ویژه مسئولین و پژوهشگران ایرانی به حوزه سلول‌های بنیادی بسیار ارزشمند است و اینکه سعی دارند این تکنولوژی را در ایران بومی کنند و به حد عالی برسانند ستودنی است؛ اما برای اینکه در این حوزه در دنیا موردقبول واقع شوند باید تحت کنترل‌های کیفی دقیق باشند.

دکتر علویجه افزود: کیفیت‌های بین‌المللی این اعتبار را به ایران می‌دهد که نه‌تنها محصولات تولیدی، مورداطمینان و قبول مردم واقع شوند بلکه بازار بزرگی برای مردم، دولت و پژوهشگران ایرانی ایجاد شود که درآمدش کمتر از نفت نیست و این در صورتی اتفاق می‌افتد که از افراد کاردان استفاده شود.

وی بابیان اینکه، مسئله کیفیت مسئله ایی است که دائماً در تغییر و تحول است اظهار کرد: هرروز تکنولوژی‌های جدیدی وارد این حوزه می‌شوند و برگزاری این‌گونه کارگاه‌ها بسیار ضروری است تا اساتید با تغییر و تحولات جدیدی که در کیفیت‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد آشنا شوند و هر چه سریع‌تر آن را به اجرا بگذارند.
دکتر علویجه در پایان ابراز امیدواری کرد که برگزاری این کارگاه با توجه به اینکه اکثر اساتید و پژوهشگران ایرانی دانش خوبی در این حوزه دارند و به کیفیت مسائل دارویی توجه ویژه ایی دارند موجب پیشرفت و ارتقای دانش در حوزه سلول‌های بنیادی شود.

دکتر صمد محمد نژاد هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و یکی از اساتید سخنران در این کارگاه نیز گفت: هر دارو و فرآورده ایی در دنیای امروز برای ورود به بازار نیاز به مجوز دارد که باید آزمون‌های مربوطه را بر اساس ضوابطی انجام دهد. یکی از این ضوابط مربوط به استانداردهای عملیاتی آزمایشگاه خوب یا (GLP) است.
وی افزود: در دنیا سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در خصوص اینکه آیا شرکت‌ها قادر هستند مجوز GLP را دریافت کنند یا نه مرجع اصلی ارزیابی آزمایشگاه‌ها است همه‌ی داروها باید آزمون‌های برون تنی و همچنین آزمون‌های حیوانی را انجام دهند. شرکت‌های مختلفی هستند که این آزمون‌ها را انجام می‌دهند.
دکتر محمد نژاد ادامه داد: متأسفانه در کشور ما آزمایشگاهی وجود ندارد که مجوز GLP را داشته باشد ازاین‌رو اگر پژوهشگران کشور بخواهند نتایج تحقیقات خود را تبدیل به فناوری و محصول کنند و آن محصول را در جامعه جهانی عرضه کنند باید آن را به کمپانی خارجی بفرستند که این کار موجب تحمیل هزینه هنگفتی می‌شود.
وی گفت: اگر ما در ایران بتوانیم آزمایشگاه‌هایی با اصول GLP را پیاده‌سازی کنیم قادر خواهیم بود این آزمایش‌ها را با هزینه بسیار پایین‌تر عرضه کنیم افزون بر این ازآنجایی‌که در حالت کلی هزینه تمام‌شده برای آزمایش‌ها در ایران نسبت به کشورهای غربی پایین‌تر است بازاری برای کمپانی‌های دارویی خارجی خواهد شد تا تست‌های مربوط به حیوان و همچنین مطالعات برون تنی را به آزمایشگاه‌های موجود در ایران ارسال کنند.
وی فرهنگ‌سازی در این حوزه را گام نخست برای راه‌اندازی GLP در ایران عنوان کرد و گفت: ضرورت داشت که در گام نخست فرهنگ‌سازی صورت گیرد و پژوهشگران، دانشجویان و اساتید ما با مفاهیم GLP آشنا شوند تا بتوانند به‌سوی راه‌اندازی آزمایشگاه‌های منطبق با اصول GLP بروند.

دکتر محمد نژاد افزود: اساتیدی که در حوزه‌ی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران مشغول فعالیت هستند با مفاهیم مربوط به عملیات بالین خوب (GCP) و همچنین عملیات تولید مطلوب GMP آشنایی کامل دارند اما درزمینهٔ GLP بینش کافی وجود ندارد و برگزاری این کارگاه کمک خواهد کرد که اساتیدی که از دانشگاه‌ها و مراکز مختلف شرکت کرده‌اند ایده‌ی راه‌اندازی آزمایشگاه‌های منطبق با اصول GLP را در مرکز خود شکل بدهند تا انشا الله نقطه شروعی برای این اتفاق مبارک در ایران باشد.

پایان خبر / ادمین